Etik İlkeler ve Yayın Politikası
ETİK İLKELER VE YAYIN POLİTİKASI
Yayın Politikası
Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi’ne ait “Akıllı Ulaşım Sistemleri ve Uygulamaları Dergisi” Mühendislik, Teknik Bilimler, Temel Bilimler, Sosyal Bilimler, Lojistik, Ulaşım, Haberleşme ve Bilişim alanlarında yayınlanmak amacıyla aşağıda belirtilecek etik ilkeler ve yayın politikası kurallarına bağlı olarak bilimsel çalışma kabul eden Uluslararası hakemli bir dergidir. Dergiye gönderilen makalelerin incelenmesi en az iki hakem tarafından yapılmakta ve çift taraflı kör hakemlik esasına dayanarak değerlendirilmekte ve yılda iki sayı olacak şekilde elektronik ortamda yayınlanmaktadır. Akıllı Ulaşım Sistemleri ve Uygulamaları Dergisi için yayıncı kuruluşun, yazar(lar), hakem, editör, alan editörlerinin yayın politikası ve uymaları gereken etik sorumlulukları aşağıda verilmiştir. Belirtilen etik sorumluluklar yayın etiği komitesi’nin (Committee on Publication Ethics, COPE), Open Access Scholarly Publishers Association (OASPA) tarafından yayınlanan politikalar doğrultusunda hazırlanmıştır.
Yayıncının Sorumlulukları
“Akıllı Ulaşım Sistemleri ve Uygulamaları Dergisi” yayın hayatına 2018 yılında başlamış ve yılda iki sayı olacak şekilde Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi tarafından yayınlanmaktadır. Yayıncı kuruluş bir kamu kurumu olup herhangi bir kar amacı gütmeden bilimsel bilgiyi açık erişim politikasıyla yayınlamaktadır. Yayıncı kuruluşun uyması gereken etik sorumluluklar aşağıda verilmiştir.
• Dergiye gönderilen bilimsel çalışmaların ilk değerlendirmesi editör tarafından yapıldıktan sonra alan editörlerine ataması yapılır ve alan editörleri tarafından alanında uzman kişilere atama yapılarak bilimsel değerlendirme süreci başladığını kabul eder.
• Yayıncı kuruluş derginin elektronik ortama yüklenmesini ve açık erişim politikası gereği dergi yayınlarına ücretsiz erişim imkanı sağlar.
Yazar(lar)ın Sorumlulukları
• Yazar(lar), Etik Kurul İzni gerektiren tüm bilim dallarında yapılan araştırmalar için Etik Kurul İzni almış olmalıdır. Etik Kurul İzni makalede belirtilmeli ve belgelendirilmelidir. Etik Kurul İzni gerektiren araştırmalarda, izinle ilgili bilgiler (kurul adı, tarih ve sayı no) yöntem bölümünde ve ayrıca makale ilk/son sayfasında yer verilmelidir. Olgu sunumlarında, bilgilendirilmiş gönüllü olur/onam formunun imzalatıldığına dair bilgiye makalede yer verilmesi gereklidir. Etik Kurul İzni Hakkında detaylı bilgi için tıklayınız.
• Yazar(lar), gönderdikleri yayınların daha önce herhangi bir dergide yayınlanmadığını kabul ve beyan ederler.
• Yazar(lar), aynı makaleyi aynı anda birden fazla dergiye gönderemez. Her bir gönderi için önceki dergiye gönderim sürecinin tamamlanmasını beklemelidirler.
• Yazar(lar) gönderdikleri makalenin detaylı bir şekilde inceleneceğini kabul etmiş sayılırlar.
• Yazar(lar)dan değerlendirme süreçlerinde hakemler tarafından ihtiyaç duyulması halinde çalışmaların ham verileri talep edilebilir. Bu gibi durumlarda yazar(lar) dan istenen verilerin iletilmesi beklenmektedir.
• Yazar(lar), makalelerin editör/alan editörleri tarafından atanan hakemlerin bilimsel incelemeleri sonucu eksik görülen ya da düzeltilmesi istenen kısımlarını düzeltmekle yükümlüdürler.
• Yazar(lar), makale sonunda, çok yazarlı makalelerde araştırmacıların Katkı Oranı Beyanı vermeli; makalelerin desteklendiği bir kurum veya kuruluş varsa Destek ve Teşekkür Beyanı, çatışma durumu varsa da Çatışma Beyanı vermelidir.
• Yazar(lar), makale içinde verdikleri bilimsel bilgiler için eksiksiz şekilde kaynakça göstermeli ve atıfta bulunmalıdır.
• Yazar(lar), her gönderdikleri yayın için dergi tarafından hazırlanan telif hakkı ve devir formunu doldurmak ve imzalamak zorundadırlar.
• Yazar(lar) herhangi bir çıkar çatışması durumunda, göndermiş oldukları yayında etik ilkelere aykırılık tespit edilmesi halinde bu durumu yayıncı kuruluş ve dergi editörü ile paylaşmak, hata beyanı, tazminat bildirimi yayınlamak veya gerekli görülürse çalışmayı geri çekmekle yükümlüdürler.
• Yazar(lar), hazırladıkları makaleleri derginin kabul ettiği konu başlıklarına ve etik kurallarına uygun olarak hazırlamalıdırlar.
• Yazar(lar), gönderdikleri makaleleri derginin yazım kurallarını uygun olarak hazırlamalıdırlar.
• Makaleye katkı sağlamayan kişilerin isimleri yazar olarak verilmemelidir.
• Yazar(lar), makalede yer alan yazılardan doğacak her türlü sorumluluğun kendilerinde olduğunu kabul ederler.
• Yazar(lar), gönderdikleri yayınların daha önce herhangi bir dergide yayınlanmadığını kabul ve beyan ederler.
• Yazar(lar), aynı makaleyi aynı anda birden fazla dergiye gönderemez. Her bir gönderi için önceki dergiye gönderim sürecinin tamamlanmasını beklemelidirler.
• Yazar(lar) gönderdikleri makalenin detaylı bir şekilde inceleneceğini kabul etmiş sayılırlar.
• Yazar(lar)dan değerlendirme süreçlerinde hakemler tarafından ihtiyaç duyulması halinde çalışmaların ham verileri talep edilebilir. Bu gibi durumlarda yazar(lar) dan istenen verilerin iletilmesi beklenmektedir.
• Yazar(lar), makalelerin editör/alan editörleri tarafından atanan hakemlerin bilimsel incelemeleri sonucu eksik görülen ya da düzeltilmesi istenen kısımlarını düzeltmekle yükümlüdürler.
• Yazar(lar), makale sonunda, çok yazarlı makalelerde araştırmacıların Katkı Oranı Beyanı vermeli; makalelerin desteklendiği bir kurum veya kuruluş varsa Destek ve Teşekkür Beyanı, çatışma durumu varsa da Çatışma Beyanı vermelidir.
• Yazar(lar), makale içinde verdikleri bilimsel bilgiler için eksiksiz şekilde kaynakça göstermeli ve atıfta bulunmalıdır.
• Yazar(lar), her gönderdikleri yayın için dergi tarafından hazırlanan telif hakkı ve devir formunu doldurmak ve imzalamak zorundadırlar.
• Yazar(lar) herhangi bir çıkar çatışması durumunda, göndermiş oldukları yayında etik ilkelere aykırılık tespit edilmesi halinde bu durumu yayıncı kuruluş ve dergi editörü ile paylaşmak, hata beyanı, tazminat bildirimi yayınlamak veya gerekli görülürse çalışmayı geri çekmekle yükümlüdürler.
• Yazar(lar), hazırladıkları makaleleri derginin kabul ettiği konu başlıklarına ve etik kurallarına uygun olarak hazırlamalıdırlar.
• Yazar(lar), gönderdikleri makaleleri derginin yazım kurallarını uygun olarak hazırlamalıdırlar.
• Makaleye katkı sağlamayan kişilerin isimleri yazar olarak verilmemelidir.
• Yazar(lar), makalede yer alan yazılardan doğacak her türlü sorumluluğun kendilerinde olduğunu kabul ederler.
Hakemlerin Sorumlulukları
“Akıllı Ulaşım Sistemleri ve Uygulamaları Dergisi” makalelerin değerlendirme süreçlerinde yazar(lar) hakemleri, hakemlerinde yazar(lar)ı göremedikleri çift taraflı kör hakemlik değerlendirme yöntemini kullanmaktadır. “çift taraflı kör hakemlik” sisteminin kaliteyi olumlu yönde etkilediği düşünülmektedir. Bu yönden hakemler yazar(lar) ile doğrudan iletişim kuramayıp dergipark sistemi üzerinde açılan formlar ile iletişim kurulabilmektedir. Hakemlerden beklenen etik sorumluluklar aşağıda verilmiştir.
• Hakemlerden yalnızca kendi uzmanlık alanında olan makalelere hakemlik yapmaları beklenmektedir.
• Değerlendirmelerini tarafsızlık ve gizlilik ilkeleri çerçevesinde yapmaları beklenmektedir
• Hakemlik yapmayı kabul ettikleri makaleler için kendilerine tanınan süre içerisinde değerlendirme yapmaları gerekmektedir.
• Hakemler makalede bir çıkar çatışması olduğunu anladıklarında konu hakkında editörü bilgilendirerek makaleyi değerlendirmeyi reddetmelidir.
• Hakemlerin eleştirilerinde karşıdaki kişiyi kırmayacak şekilde kibar, yapıcı ve nazik bir dille öneride bulunmaları beklenmektedir.
• Hakemlerin, yazar(lar)ın görmesi için yüklediği dosyalarda kişisel hiç bir verisinin bulunmadığından emin olması beklenmektedir.
Editörlerin Sorumlulukları
• Akıllı Ulaşım Sistemleri ve Uygulamaları Dergisi editör ve alan editörleri, açık erişim olarak Committee on Publication Ethics (COPE) tarafından yayınlanan "COPE Code of Conduct and Best Practice Guidelines for Journal Editors" ve "COPE Best Practice Guidelines for Journal Editors" rehberleri temelinde etik görev ve sorumluluklara sahip olmalıdır.
• Editörler, yazarların, okuyucuların, hakemlerin ve yayın kurulu üyelerinin dergi süreçlerinin geliştirilmesi ve iyileştirilmesi hakkında aktif olarak görüşlerini değerlendirmelidir.
• Editörler, dergide yayınlanan çalışmaların kalitesini geliştirmeye yönelik süreçleri yürütmeli ve düzeltme, açıklama gerektiren konularda yayın açısından açıklık ve şeffaflık göstermelidir.
• Editörler, makalelerin yayımlanmasına karar verirken makalenin akademik açıdan derginin bütünlüğü sağladığından emin olmalıdır.
• Editörler; dergi yayın politikalarında yer alan "Kör Hakemlik ve Değerlendirme Süreci" politikalarını uygulamakla yükümlüdür. Bu bağlamda editörler her çalışmanın adil, tarafsız ve zamanında değerlendirme sürecinin tamamlanmasını sağlamalıdır.
• Editörler, yayınlanan çalışmaların okuyucu, araştırmacı, uygulayıcı ve bilimsel literatüre katkı sağlamasına ve özgün nitelikte olmasına dikkat etmelidir.
• Editörler, çalışmaların önemi, geçerliliği, anlatımın açıklığı ve derginin amaç ve hedeflerine dayanarak olumlu ya da olumsuz karar vermelidir ve çalışma ile ilgili ciddi bir sorun olmadıkça, olumlu yöndeki hakem önerilerini göz ardı etmemelidir.
• Editörler, yayınlanan makalelerin fikri mülkiyet hakkını korur, ihlal olması durumunda derginin ve yazar(lar)ın haklarını savunurlar. Ayrıca yayımlanan makalelerin içeriğinin başka yayınların fikri mülkiyet haklarını ihlal etmemesi konusunda gerekli önlemleri alırlar; özgünlük-benzerlik denetimini yaparlar.
• Editörler; değerlendirilen çalışmalarda yer alan deneklere veya görsellere ilişkin kişisel verilerin korunmasını sağlamakla yükümlüdür. Çalışmalarda kullanılan bireylerin açık rızası belgeli olmadığı sürece çalışmayı reddetmekle görevlidir. Ayrıca editörler; yazar, hakem ve okuyucuların bireysel verilerini korumaktan sorumludur.
• Editörler, tüm yayın kurulu üyelerinin süreçleri yayın politikaları ve yönergelere uygun ilerletmesini sağlamalıdır. Yayın kurulu üyelerini yayın politikaları hakkında bilgilendirmeli ve gelişmelerden haberdar etmelidir.
• Editörler; değerlendirilen çalışmalarda insan ve hayvan haklarının korunmasını sağlamakla yükümlüdür. Çalışmalarda kullanılan deneklere ilişkin etik kurul onayı, deneysel araştırmalara ilişkin izinlerin olmadığı durumlarda çalışmayı reddetmekle sorumludur.
• Editörler; dergide yayınlanan her makalenin dergi yayın politikaları ve uluslararası standartlara uygun olarak yayınlanmasından sorumludur.
• Editörler; olası suistimal ve görevi kötüye kullanma işlemlerine karşı önlem almakla yükümlüdür. Bu duruma yönelik şikâyetlerin belirlenmesi ve değerlendirilmesi konusunda titiz ve nesnel bir soruşturma yapmanın yanı sıra, konuyla ilgili bulguların paylaşılması editörün sorumlulukları arasında yer almaktadır.
• Editörler; yazar(lar), hakemler ve diğer editörler arasındaki çıkar çatışmalarını göz önünde bulundurarak, çalışmaların yayın sürecinin bağımsız ve tarafsız bir şekilde tamamlamasını garanti eder.
• Editörler ve yayıncı arasındaki ilişki editoryal bağımsızlık ilkesine dayanmaktadır. Editörler ile yayıncı arasında yapılan yazılı sözleşme gereği, editörlerin alacağı tüm kararlar yayıncı ve dergi sahibinden bağımsızdır.
Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Olduğu Düşünülen Eylemlerden Bazıları
• İntihal: Başkalarının özgün fikirlerini, metotlarını, verilerini veya eserlerini bilimsel kurallara uygun biçimde atıf yapmadan kısmen veya tamamen kendi eseri gibi göstermek,
• Sahtecilik: Bilimsel araştırmalarda gerçekte var olmayan veya tahrif edilmiş verileri kullanmak
• Çarpıtma: Araştırma kayıtları veya elde edilen verileri tahrif etmek, araştırmada kullanılmayan cihaz veya materyalleri kullanılmış gibi göstermek, destek alınan kişi ve kuruluşların çıkarları doğrultusunda araştırma sonuçlarını tahrif etmek veya şekillendirmek,
• Tekrar yayım: Mükerrer yayınlarını akademik atama ve yükselmelerde ayrı yayınlar olarak sunmak,
• Dilimleme: Bir araştırmanın sonuçlarını, araştırmanın bütünlüğünü bozacak şekilde ve uygun olmayan biçimde parçalara ayırıp birden fazla sayıda yayımlayarak bu yayınları akademik atama ve yükselmelerde ayrı yayınlar olarak sunmak,
• Haksız yazarlık: Aktif katkısı olmayan kişileri yazarlar arasına dâhil etmek veya olan kişileri dâhil etmemek, yazar sıralamasını gerekçesiz ve uygun olmayan bir biçimde değiştirmek, aktif katkısı olanların isimlerini sonraki baskılarda eserden çıkartmak, aktif katkısı olmadığı halde nüfuzunu kullanarak ismini yazarlar arasına dâhil ettirmek,
• Destek alınarak yürütülen araştırmalar sonucu yapılan yayınlarda destek veren kişi, kurum veya kuruluşlar ile bunların katkılarını belirtmemek,
• Henüz sunulmamış veya savunularak kabul edilmemiş tez veya çalışmaları, sahibinin izni olmadan kaynak olarak kullanmak,
• İnsan ve hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalarda etik kurallara uymamak, yayınlarında hasta haklarına saygı göstermemek, hayvan sağlığına ve ekolojik dengeye zarar vermek, gerekli izinleri almamak,
• Bilimsel araştırma için sağlanan veya ayrılan kaynakları, mekânları, imkânları ve cihazları amaç dışı kullanmak,
• Akademik atama ve yükseltmelerde bilimsel araştırma ve yayınlara ilişkin yanlış veya yanıltıcı beyanda bulunmak.